Zarząd sukcesyjny stanowi tymczasowe rozwiązanie, które pozwala na kontynuację bytu jednoosobowej działalności gospodarczej (JDG) po śmierci przedsiębiorcy. Ustanowienie zarządu sukcesyjnego w przedsiębiorstwie nie jest bezterminowe.

Powołanie zarządcy sukcesyjnego za życia przedsiębiorcy

W uproszczeniu zarządca sukcesyjny to osoba, która tymczasowo kieruje bieżącymi sprawami przedsiębiorstwa do czasu uregulowania kwestii spadkowych. Zarządcę sukcesyjnego w JDG można powołać zarówno za życia przedsiębiorcy, jak i po jego śmierci. W pierwszym przypadku do powołania zarządcy sukcesyjnego wystarczy oświadczenie przedsiębiorcy o powołaniu zarządcy sukcesyjnego, pisemna zgoda zarządcy na pełnienie funkcji oraz złożenie wniosku o wpis w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG). Wniosek jest zwolniony od opłat. Pomimo tak uproszczonej procedury, przedsiębiorcy zdecydowanie za rzadko decydują się na powołanie zarządcy sukcesyjnego za swojego życia.

Powołanie zarządcy sukcesyjnego po śmierci przedsiębiorcy

Coraz częściej zarządcę sukcesyjnego ustanawiają spadkobiercy przedsiębiorcy. Jednakże powołanie zarządcy sukcesyjnego po śmierci przedsiębiorcy wiąże się z większymi formalnościami niż za jego życia. Przede wszystkim dlatego, że powołanie zarządu sukcesyjnego wymaga zgody spadkobierców, którym łącznie przysługuje udział większy niż 85/100. Ponadto, uprawnienie do powołania zarządcy sukcesyjnego wygasa z upływem dwóch miesięcy od dnia śmierci przedsiębiorcy i wymaga zachowania formy aktu notarialnego, co z kolei generuje koszty.

Odwołanie i wygaśnięcie zarządu sukcesyjnego

Przedsiębiorca może odwołać zarządcę sukcesyjnego w każdej chwili, składając mu oświadczenie w formie pisemnej. Zarządcy sukcesyjnemu przysługuje prawo do rezygnacji z pełnienia tej funkcji w formie pisemnego oświadczenia złożonego przedsiębiorcy. Po śmierci przedsiębiorcy zarządca sukcesyjny może zrezygnować z pełnienia funkcji, składając oświadczenie przed notariuszem.

Możliwe jest także wygaśniecie zarządu sukcesyjnego wraz z:

• upływem dwóch miesięcy od dnia śmierci przedsiębiorcy, jeżeli w tym okresie żaden ze spadkobierców przedsiębiorcy nie przyjął spadku ani zapisobierca windykacyjny nie przyjął zapisu windykacyjnego, którego przedmiotem jest przedsiębiorstwo albo udział w przedsiębiorstwie,
• dniem uprawomocnienia się postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia albo wydania europejskiego poświadczenia spadkowego, jeżeli jeden spadkobierca albo zapisobierca windykacyjny nabył przedsiębiorstwo w spadku w całości,
• dniem nabycia przedsiębiorstwa w spadku w całości przez jedną osobę,
• upływem miesiąca od dnia wykreślenia zarządcy sukcesyjnego z CEIDG, chyba że w tym okresie powołano kolejnego zarządcę sukcesyjnego,
• dniem dokonania działu spadku obejmującego przedsiębiorstwo w spadku,
• upływem dwóch lat od dnia śmierci przedsiębiorcy.

Jak przedłużyć zarząd sukcesyjny w przedsiębiorstwie?

Wygaśnięcie zarządu sukcesyjnego następuje z mocy prawa wraz z upływem dwóch lat od śmierci przedsiębiorcy. Z ważnych przyczyn sąd może przedłużyć okres zarządu sukcesyjnego na czas nie dłuższy niż pięć lat od dnia śmierci przedsiębiorcy. W praktyce oznacza to, że sama modyfikacja okresu zarządu (ponad podstawowy) nie może być dłuższa niż 3 lata.

W celu przedłużenia okresu trwania zarządu sukcesyjnego w przedsiębiorstwie spadku należy złożyć wniosek do sądu spadku – sądu ostatniego miejsca zwykłego pobytu spadkodawcy, a jeżeli jego miejsca zwykłego pobytu w Polsce nie da się ustalić, sąd miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy lub jego część. W braku powyższych podstaw sądem spadku jest sąd rejonowy dla m.st. Warszawy. Wniosek podlega opłacie stałej w kwocie 300 zł.

Przedłużenie zarządu sukcesyjnego nie dotyczy konkretnej osoby, a zarządu sukcesyjnego jako instytucji czy urzędu. Zarząd sukcesyjny musi istnieć w chwili orzekania. Wniosek o przedłużenie zarządu sukcesyjnego może złożyć każdy z właścicieli przedsiębiorstwa. We wniosku należy podać ważne przyczyny i interes w tym, aby zarząd sukcesyjnego nadal trwał. Ustawodawca nie wylicza i nie definiuje ważnych przyczyn przedłużenia zarządu sukcesyjnego. Natomiast zgodnie z zasadami doświadczenia życiowego wskazać można na przedłużające się postępowanie o dział spadku bądź brak jednomyślności spadkobierców co do formy kontynuacji działalności gospodarczej.

W razie potrzeby uzyskania dodatkowych informacji, zapraszamy do kontaktu.

apl. adw. Martyna Mielczarek